2.6. Korpuskularno-falowa natura materii (temat nadobowiązkowy)
2.6. Korpuskularno-falowa natura materii (temat nadobowiązkowy)
Materia, która nas otacza i z której sami się składamy, wykazuje zadziwiające własności.
Przyjrzyjmy się jeszcze raz wzorowi na energię fotonu:
. Po lewej stronie mamy energię fotonu – cząstki światła, natomiast po prawej
stronie – częstotliwość fali elektromagnetycznej, jaką jest światło.
Foton łączy w sobie cechy zarówno falowe, jak i korpuskularne. Własność
tę nazywamy dualizmem falowo-korpuskularnym.
Na pomysł dualizmu korpuskularno-falowego wpadł uczony francuski Louis de Broglie
[wym. broj]. W 1924 roku postawił hipotezę, że nie tylko światło ma naturę dualistyczną,
ale że odznaczają się nią również takie obiekty materii, jak elektrony, protony, atomy
itd. Założył, że związek między długością fali materii a pędem jest taki sam jak
związek między długością fali elektromagnetycznej a pędem fotonu:
( 2.22 )
gdzie
oznacza pęd cząstki. Każdej cząstce materialnej, która porusza się z określoną
prędkością, jest przyporządkowana fala materii. Jak wynika ze wzoru (2.22), długość tej fali jest odwrotnie
proporcjonalna do pędu cząstki. Fala jest krótsza, gdy cząstka porusza się z większą
prędkością.
Obecnie dysponujemy wynikami wielu doświadczeń potwierdzających dualizm falowo-korpuskularny.
Interferencję wykazują nie tylko elektrony, ale również dowolne cząstki, jak neutrony,
protony, cząstki
, a nawet całe atomy i cząsteczki chemiczne.
Falowe własności mają wszystkie obiekty. Dlaczego więc nie obserwujemy tych własności w życiu
codziennym? Popatrzmy na wzór na długość fali materii (2.22). W liczniku mamy stałą Plancka, bardzo małą liczbę rzędu
(zapisaną w jednostkach SI, czyli w skali makroskopowej). W mianowniku jest
pęd ciała, czyli iloczyn masy
i prędkości
. Długość fali materii dla ciała makroskopowego, czyli takiego, które możemy
bezpośrednio obserwować, jest bardzo, bardzo mała. Aby obserwować zjawiska typowe dla
fal, jak interferencja, trzeba dysponować szczelinami o rozmiarach podobnych do długości
fali. Oczywiście, tak małe szczeliny w ogóle nie istnieją. Dlatego nie obserwujemy
falowych własności materii w świecie makroskopowym.
Przykład: Długość fali materii pocisku karabinowego
Jaka jest długość
– fali materii pocisku karabinowego o masie
lecącego z prędkością
?
Widzimy, że długość fali de Broglie’a pocisku jest dużo, dużo mniejsza od rozmiarów
jądra atomowego (ok.
. Nie jest możliwe zbudowanie układu o tak małych szczelinach.
Jeśli lubisz e-fizykę sprawdź nowe materiały projektu Stem4youth!
Jeśli spodobała Ci się e-fizyka, sprawdź materiały edukacyjne z
naszego nowego projektu STEM4Youth!
Uruchomiliśmy niedawno nowy projekt! Zawierający nowe materiały dla uczniów i nauczycieli. Wybacz nam
tego popupa, bardzo zależy nam na tym żeby go rozpromować! Obiecujemy też, że w tej przeglądarce więcej
tej wiadomości nie zobaczysz!