Tom III

Rozdział 3. Magnetyzm

Dotychczas dowiedzieliśmy się, że pole elektrostatyczne odgrywa ważną rolę w wielu zjawiskach fizycznych. Obecnie rozpatrzymy zjawiska magnetyczne i stwierdzimy, że pole magnetyczne jest równie ważne jak pole elektryczne. Stwierdzimy, że jeżeli ładunki są w ruchu, to w ich wzajemnym oddziaływaniu, oprócz znanej siły elektrostatycznej, pojawia się „nowa” siła, proporcjonalna do prędkości v i ładunku q . Ta „nowa” siła to właśnie siła magnetyczna. Dokładne jej określenie pozwoli nam zdefiniować pole magnetyczne.

Omówimy oddziaływanie magnetyków oraz praktyczne zastosowanie zjawisk magnetycznych w elektrotechnice. Zjawiska te obserwujemy w życiu codziennym, używając magnesów stałych, elektromagnesów, przekaźników i silników elektrycznych. Odchylanie elektronów w polu magnetycznym stosowane było w powszechnie używanych do niedawna lampach kineskopowych telewizorów. Jest ono nadal stosowane w potężnych narzędziach badawczych fizyki jądrowej i cząstek elementarnych, jakimi są akceleratory.

Pola magnetyczne gwiazd i planet odgrywają istotną rolę w ewolucji tych obiektów. Ziemskie pole magnetyczne zmienia kierunek biegu cząstek wiatru słonecznego, chroniąc przed nimi powierzchnię naszej planety. Taka „tarcza ochronna” miała w przeszłości i ma nadal istotne znaczenie dla ewolucji i rozwoju organizmów żywych na naszej planecie.